Friday, July 20, 2012

To Capitalize or Not - ලොකු අකුරුද, පොඩි අකුරුද?

ලංකාවේ අපි කව්රුත් පාහේ ඉංග්‍රීසි හෝඩිය දන්නවා. එහෙම නොදන්නා අය අඩුයි. ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ තියෙන්නේ අකුරු 26 යි. මේවා තුනේ පන්තියේදී - හෝ ඊට කලින් - උගන්වනවා. හැබැයි ඉතින් සිංහල හෝඩිය වගේ නෙමෙයි, ඉංග්‍රීසියේ හැම අකුරකම දෙවිදිහක් තියනවා. මේවා අපි "capital letters" සහ "simple letters" හැටියට හඳුනා ගත්තා. ජාත්‍යන්තර ව්‍යවහාරයේත් මේ පළමු වර්ගයේ අකුරු "capital letters", "capitals" හෝ "upper-case letters" ලෙස හැඳින්වෙන නමුත්, දෙවෙනි වර්ගය හැඳින්වෙන්නේ "lower-case letters" යනුවෙනුයි.

මේවා පාවිච්චි කරන ආකාරයත් අපි යම් තරමකට ඉස්කෝලෙදි ඉගෙන ගන්නවා. වාක්‍යයක මුල් අකුර, නමක් ගමක් වැනි දෙයක මුල් අකුර එහෙම capital විය යුතු බව කව්රුත් දන්නවා. නමුත් මේ capital අකුරු යොදා ගන්නා - හා යොදා නොගන්නා - අවස්ථා ගැන තව ටිකක් හොයලා බලමු.

(මෙය දිග ලිපියක්. අදාළ තවත් ලිපි කීපයක්ද ඊට සබඳා තිබෙනවා. මෙවැනි දිග ලිපි කියවීමට නීරස විය හැකි බව මම නොදන්නවා නොවෙයි. නමුත් නිවැරදිව ලිවීමට උවමනා අයට මෙම කරුණු වැදගත් වෙනු ඇතැයි සිතනවා.)

(1) වාක්‍යයක මුල් අකුර හැම විටම capital වෙනවා.

We are hungry.
අපට බඩගිනියි.

(2) උපුටා ගත් සම්පුර්ණ ප්‍රකාශයක මුල් අකුර capital වුණත්, උපුටා දක්වා ඇත්තේ ප්‍රකාශයේ කොටසක් පමණක් නම් එසේ වෙන්නේ නැහැ.

He said, "Come right now."
එයා කිව්වා "දැන්මම එන්න" කියලා.

He wants us to come "right now".
එයාට ඕනැ අපිව "දැන්මම" ගෙන්න ගන්න.

(උපුටා ගත් දේ ලියා දැක්වීම ගැන වැඩි විස්තර "'Don't Quote Me,' She Said - උපුටා ගැනීමට පෙර" ලිපියේ තිබෙනවා.)

(3) යම් තැනක colon (:) ලකුණට පසුව සම්බන්ධ වෙන කොටස:
  • උපුටා ගත් කොටසක් නම් එය පටන් ගන්නේ capital අකුරකින්
  • වාක්‍ය කීපයකින් පමන්විත කොටසක් නම් එම කොටස පටන් ගන්නේ capital අකුරකින්.
  • එක් සම්පුර්ණ වාක්‍යයක් නම්, බ්‍රිතාන්‍ය සම්ප්‍රදායේ සාමාන්‍යයෙන් පටන් ගන්නේ  lower-case අකුරකින් නමුත් ඇමරිකානු සම්ප්‍රදායේ capital අකුරකින් පටන් ගත හැකියි. 
  • වාක්‍ය භාණ්ඩ හෝ වචනවලින් පමණක් සමන්විත් නම් පටන් ගන්නේ lower-case අකුරකිනුයි.
Shakespeare wrote: Be not afraid of greatness
ෂේක්ස්පියර් ලියලා තියනවා මෙහෙම: විශිෂ්ටත්වයට බිය නොවන්න.

This is what we're going to do: 
First of all, we have to go and find a hammer, a screw-driver and some nails. Then we'll try to get some others to join us too. Finally, we'll have to get permission from Mother to start the job. 
මේ තමයි අපි කරන්න යන දේ: 
මුලින්ම අපි ගිහින් හොයා ගන්න ඕනැ මිටියකුයි, ඉස්කුරුප්පු නියනකුයි, ඇණ ටිකකුයි. ඊට පස්සේ අපි බලනවා තව කීප දෙනෙක් අපට එකතු කර ගන්න. අන්තිමට අම්මගෙන් අවසර ගන්න ඕනැ වැඩේ පටන් ගන්න.

This is what we need to do first: we have to go and find a hammer, a screw-driver and some nails. [BrE] 
මේ තමයි අපි මුලින්ම කරන්න ඕනැ දේ: අපි ගිහින් හොයා ගන්න ඕනැ මිටියකුයි, ඉස්කුරුප්පු නියනකුයි, ඇණ ටිකකුයි.

This is what we need to do first: We have to go and find a hammer, a screw-driver and some nails.[AmE]
මේ තමයි අපි මුලින්ම කරන්න ඕනැ දේ: අපි ගිහින් හොයාගන්න ඕනැ මිටියකුයි, ඉස්කුරුප්පු නියනකුයි, ඇන ටිකකුයි.

This is what we need to find: a hammer, a screw-driver and some nails.
මේ  තමයි අපි හොයාගන්න ඕනැ දේවල්: මිටියකුයි, ඉස්කුරුප්පු නියනකුයි, ඇණ ටිකකුයි.

(මෙම ":" ලකුණ හා වෙනත් එවැනිවා භාවිතය ගැන තොරතුරු "Put a Comma Here, Period! කොමාවට තිත තියමුද?" ලිපියේ තිබෙනවා.)  

(4) මම යන අර්ථයෙන් යෙදෙන "I" පදය සැම විටම capital වෙනවා.

She thinks it's a good idea, but I'm not so sure.
එයා හිතනවා ඒක හොඳ අදහසක් කියලා. එත් මට නම් එච්චර පැහැදීමක් නැහැ.

(5) පුද්ගල නාමවල සියළුම කොටස් capital වෙනවා (සම්ප්‍රදායිකව lower case ගන්නා කොටස් හැර).

Saman Kumara Dissanayake
සමන් කුමාර දිසානායක 

Sujeewa de Silva
සුජීව ද සිල්වා (නමේ ස්වභාවය අනුව "de" කොටස එසේ වෙනවා.)

***ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයන්ගේ නම්වලින් පැන නැගුන වෙනත් වචනවලද  බොහෝ විට ආරම්භයේ capital අකුර යෙදෙනවා.
උදා: the Victorian era, Edwardian architecture වික්ටෝරියානු යුගය, එඩ්වඩ් රජසමයේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය

(6) රටවල්, නගර හා ගම්, පළාත්, දිස්ත්‍රික්ක, මහද්වීප, සාගර, ගංගා, විල්, කාන්තාර, කඳු වැනි භූගෝලීය ස්ථානවල නම් සමග capital යෙදෙනවා.

Pakistan, Mumbai, the Sabaragamuva Province, the Gampaha District, Asia (the Asian Continent), the Indian Ocean, Lake Michigan, the Gobi Desert, Piduruthlagala
පකිස්ථානය, මුම්බායි, සබරගමුව පළාත, ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කය, ආසියාව (ඇසිය මහාද්වීපය), ඉන්දියන් සාගරය, මිෂිගන් විල, ගෝබි කාන්තාරය, පිදුරුතලාගල 

(මෙවැනි නම්වල "the" පදය යෙදීම ගැන "The Trouble with 'The' – මොකටද මේ වචනෙ?" ලිපියත්, නොයෙදීම ගැන "Go to Hell! ඒක කොහෙද?" ලිපියත් බලන්න.)

***ඉහත ඇතැම් උදහරණවල ඇති "the" පදය මෙන්ම, "a" සහ "an" යන article පදද capital ඇතිව ලියවෙන්නේ වාක්‍යයක (හෝ මාතෘකාවක් වැන්නක) මුලදී යෙදෙන විට පමණයි.

(7) ජාතීන්, භාෂා, ආගම් ආදියේ නම් සම්බන්ධ වචන capital වලින් පටන් ගන්නවා.

Australian, Hindi, Buddhism/Buddhist 
ඕස්ට්‍රේලියානු, හින්දි, බුදු දහම/බෞද්ධ 

***ආගම් සම්බන්ධ ඇතැම් සංකල්පයන් (Dhamma, Nirvana, Moksha, God, Heaven, Hell) සඳහාත් capital පාවිච්චි වෙනවා. (නමුත් එම වචනම සාමාන්‍ය අර්ථවල ඇති විට එසේ වෙන්නේ නැහැ.)

Christians believe in God. 
ක්‍රිස්තියානි භක්තිකයන් දෙවියන් කෙරෙහි විශ්වාසය තියනවා. (එම ආගමේ දෙවියන් ගැන සුවිශේෂව)

Different religions have their own gods.
විවිධ  ආගම්වල ඒවාට අයත් දෙවිවරු ඉන්නවා.

(8) විෂයයන්ගේ නම්වල සාමාන්‍යයෙන් capital ගැනෙන්නේ නැහැ. එසේ ගැනෙන්නේ පාඨමාලාවක නමක කොටසක් ලෙස එවැන්නක් ඇති විට පමණයි. 

She studies geography and history.
එයා  භූගෝල විද්‍යාව සහ ඉතිහාසය  අධ්‍යයනය කරනවා.

She has registered for the Diploma in History and Geography. 
එයා ඉතිහාසය හා භූගෝල විද්‍යාව ඩිප්ලෝමාවට ලියාපදිංචි වුණා. (පාඨමාලාවක නමක් සම්බන්ධව)

***භාෂාවක්, ආගමක් වන්නක් විෂයක් ලෙස ඇත්නම්, ඒ සඳහා නම් capital භාවිතා වෙනවා. 
උදා: English, Hinduism ඉංග්‍රීසි, හින්දු ධර්මය 

***ඉහත වාක්‍යයේ පාඨමාලා නාමයේ "in" හා "and" පදවල capital නොමැති බව පෙනෙන්ට ඇති. මෙවැනි පද මාතෘකාවක් වැන්නක පළමු හෝ අන්තිම පදය ලෙස යෙදුනොත් හැරෙන්නට පහත ඇති රීති වලංගු වෙනවා.
  • සම මට්ටමේ වාක්‍ය ඛණ්ඩ සම්බන්ධ කිරීමට ගන්නා coordinating conjunctions නමින් හැඳින්වෙන "and", "but", "or", "nor", "so", "yet" හා "for" පදවලට capital ගැනෙන්නේ නැහැ. 
  • නාම පදවලට පෙර යෙදෙන "in", "for", "from", "among" වැනි preposition පදවලදී සමහරුන් අකුරු 5 ක් වත් ඇති ඒවාට පමණක් capital යොදනවා; ඇතැමුන් අකුරු  4 ක් වත් ඇති ඒවාට එසේ කරනවා; තවත් අය ඒවායේ capital යොදන්නේම නැහැ.

(9) දින, මාස හා නිවාඩුවල නාමයන් capital අකුරකින් පටන් ගත්තත්, සෘතුවල නාම එසේ නැහැ.

on Monday, in July, at Christmas, in winter
සඳුදා, ජූලි මාසයේ, නත්තලට, ශිත සෘතුවේ 

(10) ඉතිහාසමය යුග හා සිද්ධීන් සඳහා capital යොදා ගැනෙනවා. නමුත් සියවස් සඳහා බොහෝ විට  එසේ නැහැ.

the Renaissance, the Second Word War, the eighteenth century
(යුරෝපීය) පුනරුදය, දෙවන ලෝක සංග්‍රාමය, දහඅටවන සියවස  

(11) දිශාවල නම්වල සාමාන්‍යයෙන් capital ගැනෙන්නේ නැහැ. එසේ වන්නේ capital යෙදෙන ආකාරයේ නමක කොටසක් ලෙස එවැන්නක් ඇති විට පමණයි. 

Moratuwa is situated to the south of Ratmalana.
මොරටුව  පිහිටා තිබෙන්නේ රත්මලානට දකුණිනුයි.

The sun rises in the east.
ඉර පායන්නේ නැගෙනහිර දිසාවෙන්.

in southern Sri Lanka
ලංකාවේ දකුණු ප්‍රදේශයේ  

in the Southern Province 
දකුණු පළාතේ (අපේ රටේ එනම් පළාතේ)

in South Asia 
දකුණු  ආසියාවේ

in the North  
උතුරේ (අපේ රටේ උතුරු ප්‍රදේශය සම්බන්ධව)

(12) ග්‍රහලෝක වැනි දේවල නාම capital වලින් පටන් ගන්නවා. නමුත් අපේ ඉර, හඳ හා පෘතුවිය සඳහා නම් බොහෝ විට lower case ගැනෙනවා. කෙසේ වෙතත් මේවාත් හුදෙක් ග්‍රහ වස්තු වශයෙන් සලකන විට නම් capital පාවිච්චි වෙනවා.

Mars, Saturn, Jupiter...
අඟහරු, සෙනසුරු, බ්‍රහස්පතී...

The moon  revolves around the earth and the earth, in turn, revolves around the sun. 
චන්ද්‍රයා පෘතුවිය වටා භ්‍රමණය වන අතර පෘතුවිය සුර්යයා වටා භ්‍රමණයවේ.

the earth's crust, life on earth
පෘතුවි  කබල, මෙලොව ජීවත් වන සත්වයන්

The distance from Earth to Mars 
පෘතුවියේ සිට අඟහරුට ඇති දුර 

(13) ආයතන, සංවිධාන, පාසල්, සමාගම්, වෙළඳ නාම ආදියේ නම්වල capital යෙදෙනවා.

the Ceylon Electricity Board, the Red Cross, Holy Cross College, John Keells Holdings, Nescafé
ලංකා  විදුලිබල මණ්ඩලය, රතු කුරුස සංවිධානය, සිරි කුරුස විදුහල, ජෝන් කීල්ස් සමුහ ව්‍යාපාරය, නෙස්කැෆේ

***නිර්මාණය කර ඇති ආකාරය නිසා මෙසේ නොවන නාමද තියෙනවා.
උදා: eBay, iPad

(14) තනතුරක නාමයක් වශයෙන් යෙදෙන පදයක capital යෙදුනත්, එවැනි පදයක් සාමාන්‍ය නාම පදයක් ලෙස යෙදෙන විට එසේ වෙන්නේ නැහැ.

S. A. Perera, Principal, Samagi Vidyalaya
එස්. ඒ. පෙරේරා, විදුහල්පති, සමගි විද්‍යාලය  

Mr. Perera is the principal of their school.
පෙරේරා මහත්මයා තමයි ඒ ගොල්ලන්ගේ ඉස්කෝලේ විදුහල්පතිතුමා.

***නමුත් යෙදෙන පසුබිමේ සුවිශේෂී තනතුරක් හොබවන්නෙකු සම්බන්ධයෙන් සාමාන්‍ය තැන්වලත්  capital යෙදෙනවා.

The President will be there.
ජනාධිපතිතුමා එතනට ඒවි. (රටේ ජනාධිපතිවරයා සම්බන්ධයෙන්)

The Principal will address you now.
දැන් විදුහල්පතිතුමා ඔබ අමතනවා ඇති. (පාසලක්‌ තුළ එහි විදුහල්පතිතුමා ගැන)

***යමෙකුට ආමන්ත්‍රණයක් ලෙස තනතුර යොදා ගැනෙද්දීත් capital භාවිතා වෙනවා.

Thank you for coming, Doctor. 
ආවට ස්තුතියි, දොස්තර මහත්තයා. 

***නමුත්  සාමාන්‍ය ආමන්ත්‍රණ පද මෙසේ නොවෙයි.

Are you ready, sir?
ලෑස්තිද, මහත්තයා?

How are you, dear?
කොහොමද, මෙයා?

(15) නෑදෑකම් දක්වන පදවල capital යෙදෙන්නේ ඒවා පුද්ගල නාමයකට ආදේශයක් මෙන් යෙදෙන විට පමණයි.

She called out to her son, "Come here, Son." 
එයා එයාගේ පුතාට "පුතා, මෙහෙ එන්න" කියලා කතා කළා.

I met Uncle Nimal at the station.
මට  දුම්රිය නැවතුම්පොළේදී නිමල් මාමා හම්බ වුණා.

I met my uncle / one of my uncles at the station. 
මට  දුම්රිය නැවතුම්පොළේදී මගේ මාමා / මගේ මාමා කෙනෙක්  හම්බ වුණා.  
 
(16) කෙටි යෙදුම් (abbreviations) සඳහා බොහෝ විට capital අකුරු යොදා ගන්නවා.

NGO, SMS, HTML, NATO, UNICEF  

(17) අන්තර්ජාලය සම්බන්ධව
  • ඇතැම් වචන ක්‍රමයෙන් lower case වලට හැරෙමින් පවතිනවා. උදා: website, webcam, web page (හෝ Web page)
  • දැනට "the Internet" හා "the Web" බොහෝ විට මෙසේ capital සමග භාවිතයේ තිබුණත්, මේවාත් අනාගතයේ සාමාන්‍ය නාම පද ලෙස lower-case මුල් අකුරු ගැනීමට ඉඩ තියෙනවා. 

(18) පුවත්පත්, පොත්, චිත්‍රපටි  ආදියේ නම් මෙන්ම, වෙනත් මාතෘකා සඳහාත් capital පාවිචිචි වෙනවා. මාතෘකාවල එසේ යෙදීම ගැන විවිධ සම්මතයන් තිබෙනවා. ඒ ගැන විස්තර "To Hit the Headlines" ලිපියේ පළ වුණා.

The Sunday Times*

How to Stop Worrying and Start Living

Indiana Jones and the Temple of Doom

*මෙවැනි "the" පද ඇතැම් අය පුවත්පතේ නමේ කොටසක් ලෙස සලකා වාක්‍යයක මැදදීත් capital සමග ලියනා නමුත්, බොහෝ අය ඒවා එවැනි තැන්වල lower case බවට හරවනවා. 

(Image credit: karen horton)



17 comments:

  1. දිර්ඝ වුනත් ඉතා වටිනා ලිපියක්....

    ReplyDelete
    Replies
    1. ලිපිය ප්‍රයෝජනවත් බව අහන්න ලැබුනට සතුටුයි.

      Delete
  2. දිගයි දිගයි කිව්වට දන්නෙම නැතුව ඔක්කොම කියවුනා.. මට නම් මේක කියවලා විතරක් මදි.. ටිකක් පුහුණු වෙන්නත් ඕනෙ.. ඒ ගැන උපදෙසක් දෙනවානම් ගොඩක් හොඳයි.. ස්තුතියි!

    ReplyDelete
    Replies
    1. කතාව ඇත්ත. මේක නිකම් කියවලා අහක දාලා නම් වැඩක් නැහැ. එක එක රීතියට අදාළ වෙන උදාහරණ ටිකක් නිර්මාණය කරන්න බැලුවොත් හොඳින් ධාරණය වෙයි කියලා හිතනවා. ඒ වගේම කියවනකොට capital අකුරු හම්බ වෙන තැන්වල මේවා ගැන මතකය අළුත් කර ගන්නත් පුළුවන්.

      Delete
  3. ඉංග්‍රීසි පාඩම් ඉගෙන ගන්න කාලේ දී , ඉගෙන ගත්තා මුල්ම පාඩම් වලට අයිති දෙයක් උනත් අද කියවද්දිත් ගොඩාක් දේවල් ඉගෙන ගත්තා.බොහොම ස්තූතියි.

    ReplyDelete
    Replies
    1. ලිපියෙන් ප්‍රයෝජනයක් වීම සතුටක්.

      Delete
    2. Dear Sir,I really don't know how to use prepositions . Specially in , at , on .
      Is there a general rule for using prepositions?

      මින් ඉදිරියට පුලුවන් ඉංග්‍රීසියෙන් කමෙන්ට් කරන්න කැමැති.කමෙන්ට් එකේ වැරදි තියේවි.ඒකට කමක් නැහැ නේද ?

      Delete
    3. Starting to comment in English is a very good idea. In fact, I would like it better if the others also did so whenever possible, as it would give them a chance to practise what they've learned.

      As for these prepositions, I remember receiving a similar request sometime ago and writing a post on their general usage:
      "They Are at a Ceremony on a Farm in Kandy - විවිධ තැන්වලදී (http://ingirisi.blogspot.com/2010/09/they-are-at-ceremony-on-farm-in-kandy.html)"

      And the following two posts provide additional information about their role in some other contexts:

      "Do You Agree with Me? එකඟද, නැද්ද? (http://ingirisi.blogspot.com/2012/06/do-you-agree-with-me.html)"

      "What Are You Afraid Of? බයක්ද? (http://ingirisi.blogspot.com/2012/06/what-areyou-afraid-of.html)"

      If there's anything unclear, feel free to ask.

      Delete
  4. i've read your all post.but my mind little affraied put a comment.because i unsure that my sentences is write or wrong.:( however your job is great sir.keep it up..

    ReplyDelete
    Replies
    1. Happy to hear that you're a regular reader of "Ingirisi".

      Don't be afraid to make comments whenever necessary. Making mistakes is nothing to be ashamed of; they are part of any learning process. After all, you wouldn't be reading this blog if your English were perfect.

      Delete
  5. මචං මගේ තීසීස් එක ඔබතුමාට කියලා බලව ගන්ඩ කීයක් වගේ යයිද?
    ලියලා තියෙන්නෙ ඉන්ග්‍රීසියෙන්, හරි වැරදි බලාගන්ඩයි ඕනේ.

    ReplyDelete
    Replies
    1. වැඩ ගොඩක් ගොඩ ගැසී ඇති නිසා මෙවැන්නකට අවකාශයක් නැති බව කණගාටුවෙන් දැනුම් දෙන්න වෙනවා.

      Delete
    2. "මචං මගේ තීසීස් එක ඔබතුමාට"

      what the hell is this? If you like to say මචං say it, if not say ඔබතුමා.

      nedakin thesis ekak thaniyama liyaganna bari ubada sirta මචං kiyanne.

      Delete
  6. ගොඩක් හොඳයි.

    ReplyDelete

ලිපිය ඔබට ප්‍රයෝජනවත් වුණා කියා හිතනවා. ඒ පීළිබඳ ඔ‍බේ අදහස් හා එහි අඩංගු දේ සම්බන්ධ ගැටළු මෙතන සඳහන් කරන්න.

Related Posts with Thumbnails